Ai là tiến sĩ Toán học đầu tiên của Việt Nam

Ai là tiến sĩ Toán học đầu tiên của Việt Nam ?

Ông lấy bằng tiến sĩ Toán học đầu tiên ở Đức năm 1945 và còn có thêm một bằng tiến sĩ khoa học quốc gia về Toán năm 1948.

GS Lê Văn Thiêm, ngày 29 tháng 3 năm 1918 tại xã Trung Lễ, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh, trong một gia đình có truyền thống khoa bảng. Năm 1930, bố mẹ qua đời, ông vào Quy Nhơn, nương tựa người anh cả để học trường College de Quy Nhơn. Theo tư liệu của Đại học Quốc gia Hà Nội, chỉ trong 4 năm, Lê Văn Thiêm đã hoàn thành chương trình 9 năm và đứng đầu danh sách khen thưởng của nhà trường khi tốt nghiệp Cao đẳng tiểu học (tương đương với phổ thông cơ sở ngày nay). Ba tháng sau, Lê Văn Thiêm lập thi đỗ tú tài phần 1 (tương đương lớp 11), việc mà người bình thường phải chuẩn bị khẩn trương trong hai năm. Ngay năm sau, ông lại thi đỗ tú tài toàn phần.

Năm 1938, Lê Văn Thiêm ghi tên theo học lớp Lý - Hoá - Sinh (PCB) để chuẩn bị học ngành Y do trong nước chưa đào tạo cử nhân Toán. Năm sau, với thành tích đỗ thứ nhì kỳ thi PCB, ông được nhận học bổng sang Pháp du học.

Năm 1939, Lê Văn Thiêm trở thành sinh viên khoa Toán tại Đại học Sư phạm Paris. Bị gián đoạn đèn sách do chiến tranh thế giới thứ hai, đến năm 1943, ông mới tiếp tục việc học và năm sau nhận bằng thạc sĩ Toán.

Được học bổng, Lê Văn Thiêm sang Đức làm luận án tiến sĩ Toán tại Đại học Göttingen do nhà Toán học Hans Wittich hướng dẫn. Luận án "Về việc xác định kiểu của một diện Riemann mở đơn liên" được Lê Văn Thiêm bảo vệ thành công ngày 4/4/1945. Ông trở thành người Việt Nam đầu tiên cầm trong tay bằng tiến sĩ Toán.

Chân dung GS.TSKH Lê Văn Thiêm. ảnh: Đại học Sư phạm Hà Nội

Ngoài bằng tiến sĩ ở Đức, ông Lê Văn Thiêm còn có bằng tiến sĩ ở đâu?

Năm 1948, Lê Văn Thiêm đại diện Việt Nam qua Ba Lan tham dự Hội nghị hòa bình thế giới. Cùng năm đó, dưới sự hướng dẫn của GS Georges Valiron, chuyên gia hàng đầu về hàm giải tích, Lê Văn Thiêm bảo vệ thành công luận án tiến sĩ khoa học quốc gia về Toán tại Pháp, với đề tài "Về bài toán ngược phân phối giá trị các hàm phân hình". Ông sau đó được mời dạy Toán tại Đại học Zurich (Thuỵ Sỹ).

GS Lê Văn Thiêm là hiệu trưởng đầu tiên của trường nào?

Năm 1949, Lê Văn Thiêm thôi giảng dạy tại Thuỵ Sỹ, trở về Việt Nam tham gia đấu tranh giành độc lập. Năm 1951, Chính phủ điều động Lê Văn Thiêm ra Việt Bắc nhận nhiệm vụ mới.

Ngày 11/10/1951, theo nghị định 276 của Bộ Quốc gia Giáo dục Việt Nam, trường Sư phạm Cao cấp được thành lập, chính là Đại học Sư phạm Hà Nội ngày nay. GS Lê Văn Thiêm trở thành hiệu trưởng đầu tiên của trường này, nhiệm kỳ 1951-1954. 

Cũng trong nhiệm kỳ này, GS Thiêm đồng thời là hiệu trưởng đầu tiên của Trường Khoa học cơ bản. Giai đoạn 1957-1970, ông được cử giữ chức vụ phó hiệu trưởng trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, kiêm chủ nhiệm khoa Toán.

GS Lê Văn Thiêm là Chủ tịch đầu tiên của Hội Toán học Việt Nam ?

Hội Toán học Việt Nam thành lập năm 1966 và GS Lê Văn Thiêm là chủ tịch đầu tiên của hội này. Năm 1975, ông trở thành Viện trưởng đầu tiên của Viện Toán học. Ông còn là tổng biên tập đầu tiên của hai tạp chí toán học Việt Nam là "Acta Mathematica Vietnamica" và "Vietnam Journal of Mathematics". Ông cũng là một trong những người sáng lập các lớp chuyên Toán và tạp chí Toán học và tuổi trẻ, theo Đại học Sư phạm Hà Nội.

GS Lê Văn Thiêm nghiên cứu nhiều vấn đề ứng dụng như tính toán nước thấm và chế độ dòng chảy cho các đập thủy điện Hòa Bình và thủy điện Vĩnh Sơn ở tỉnh Bình Định, tính toán chất lượng nước cho công trình thủy điện Trị An ở tỉnh Đồng Nai.

GS Lê Văn Thiêm mất năm nào ?

GS Lê Văn Thiêm mất ngày 3/7/1991 tại TP HCM, sau khoảng 10 năm công tác tại Phân viện Khoa học Việt Nam tại TP HCM.

Theo tư liệu của Đại học Quốc gia Hà Nội, trong suốt 47 năm (1944-1991), GS Lê Văn Thiêm đã để lại trên 20 công trình khoa học có giá trị, trong đó có công trình là nguồn gốc xuất phát của một số luận án tiến sĩ Toán học của Mỹ hiện nay. Ông có những đóng góp to lớn cho Toán học trên cả ba phương diện: nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu ứng dụng và triển khai ứng dụng.

Hội Toán học Việt Nam có một giải thưởng mang tên Lê Văn Thiêm, được trao hàng năm cho 1-2 giáo viên dạy Toán bậc THPT và 2-4 học sinh giỏi Toán ở bậc học này.

GS Lê Văn Thiêm được chính phủ Việt Nam phong tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt 1 vào năm 1996 và Huân chương Độc lập hạng nhất về những công trình toán học đặc biệt xuất sắc.